Ο Εμμανουήλ
Ροΐδης αναφέρει ότι:
Ο αληθής ποιητής
πρέπει να ομοιάζη την δρυν,
ήτις
όσον υψηλότερα
αίρει την κεφαλήν προς τον ουρανόν,
τόσον βαθύτερον
βυθίζει την ρίζαν εις την γην.
Η
Δεύτερη Ποιητική Συλλογή της Ιωάννας Α. Αγγελή διακρίνεται από την ώριμη
έμπνευση της δημιουργού. Πορεύεται σε δικούς της δρόμους, εμπνευσμένους από
αισθησιασμό, σκεπτικισμό, την ελληνική ηθογραφία και μυθολογία καθώς και την
αναζήτηση του Θείου.
Η
ποιητική της σκέψη καθάρια, νοηματοδοτεί την προσπάθεια να οδηγήσει στη συνείδηση
του «άλλου» εκείνο που περιέχει η δική της συνείδηση κατά τη στιγμή τη
έμπνευσης.
Κινδυνεύεις! Κρύψου απ’ την οργή,
κρύψου απ’ τη λύπη.
Στρώσε χαμόγελα παλιά
και βάδισε πίσω στο ασυμβίβαστο
παρελθόν,
στα παιχνίδια τα ανέμελα.
Κινδυνεύω κι εγώ καθώς
ο ιδρώτας μου στέγνωσε… κρυώνω!
Η
διαπίστωση αυτή διαπερνά όλα τα ποιήματα της Συλλογής και δηλώνει ότι ξεπερνά
την αυθαιρεσία της στιγμής, την υποκειμενικότητα και επεκτείνεται στον
αισθητικό κόσμο της αναζήτησης. Η ευαισθησία για δημιουργία την προκαλεί και
τολμά τη διαλογική ποίηση, δείγμα των συναισθηματικών και διανοητικών
διεργασιών που αυθόρμητα και ανεπεξέργαστα επιχειρεί.
Η
Συλλογή περιλαμβάνει τρεις ενότητες:
«Πορεία ανάπεμψης»
«Ανάπεμψη έρωτος»
Ανάπεμψη μητέρας …φύσης»
«Πορεία
ανάπεμψης»-Στην πρώτη ενότητα συνθέτει τα μουσικά και αισθητικά στοιχεία των
ποιητικών εικόνων δημιουργώντας την αισθητική ιδέα κάθε ποιήματος και οδηγώντας
το προς το Θείο, ακολουθώντας πορεία «ανάπεμψης».
Σαν θαλάσσιο άτι καλπάζεις
πάνω στα λευκογάλανα κύματα
κι αρπίζεις με τις χορδές του
Αρίωνα,
ανάπεμψη προς τον Θεό Πατέρα,
να σου επιτρέψει να αναληφθείς,
να σώσεις την ψυχή σου…
… πάλλευκη νύμφη μου…
Η δύναμη των
ποιημάτων έγκειται στην ικανότητά τους να οδηγήσουν τον αναγνώστη/την
αναγνώστρια στην αναδημιουργία τους. Η αλήθεια των στιγμών κάθε στίχου και κάθε
στροφής είναι η πηγή μεταδοτότητας που μας προκαλεί την ανάγκη να ξαναζήσουμε,
ως δεύτεροι ποιητές/τριες, προσωπικές στιγμές αλλά και να φτάσουμε στη σφαίρα
προσωπικής ολοκλήρωσης, ξεπερνώντας το γνώριμο και εφήμερο εαυτό μας.
Ο ένας πιάνει το χέρι μου κι ο
άλλος την πληγή μου
και ευθύς το σώμα μου, μαζί και η
ψυχή μου
νεφέλωμα γινήκανε δίπλα στις
πλειάδες.
Σύγκλιση αναπεμπόμενη!
προς τον ουράνιο Πατέρα που
άπλωσε
μακρόθυμα την άχρονη αγκαλιά του.
Υμνεί τη γυναίκα-μάνα, την ευφυώς
ταπεινή πορεία προς την ωριμότητα, κάνει έκκληση στο Θείο να δώσει την άσπιλη
και αθώα υπόσταση στο άλυπο «εγώ». Παρουσιάζει την εξουσία να υποκλίνεται στην
αιωνιότητα, εμφανίζει την εξελικτική πορεία της γυναικείας παρουσίας στη γη,
αναμετρά τον πατέρα που χάθηκε στον κόσμο του εγωισμού και τα ματαιόπονα όνειρα
και τον καλεί να ξαναβρεί τη γυναίκα με την ιδιότητα της ερωμένης-γυναίκας
μάνας-κόρης.
Λοιπόν; Την έχεις ξαναδεί;
Είναι η γυναίκα που σε κουβάλαγε
μήνες εννιά
Τη φώναζες μάνα!
Είναι η γυναίκα που έκλεψες τη
ματιά της
Τη φώναζες γυναίκα!
Θαρρώ σε μήνες εννιά, μες του
σπιτικού την αύρα,
σε φώναξε μπαμπά και συ τη
φώναζες κόρη!
Την ξέχασες; Απογυμνώσου απ’ τον
μανδύα της μοναξιάς,
ξεστράτισε απ’ τον εγωιστή σου
δρόμο
και πήγαινε κοντά της, μην την
καλέσεις να’ ρθει αυτή,
εσύ να πας, και να της δώσεις όλα
τα όνειρα
που η καρδιά της, χρόνια ολάκερα,
λαχταρούσε.
«Ανάπεμψη
έρωτος» είναι ο τίτλος της δεύτερης ενότητας. Τα ποιήματα της ενότητας
υποκλίνονται στο μοναδικό σκοπό της ποιήτριας που είναι η ανάπεμψη του έρωτα
και του ερωτικού ωραίου. Οι ρίμες υπακούουν στην αισθητική συγκίνηση της
δημιουργού, υπερβαίνοντας τους πεζούς όρους της καθημερινότητας. Κάθε ποίημα
εναρμονίζει τη δύναμη της ψυχής με τη λύτρωση των αισθήσεων. Η ωραιότητα της
ερωτικής ποίησης μας οδηγεί συνειρμικά να ανακαλύπτουμε τα νοήματα του
ποιητικού λόγου.
Απ’ την εκκλησιά της ψυχής μου
σταμάτησαν ν’ ακούγονται
ψαλμωδίες Αγίων˙
μονάχα οι καμπάνες βαρούσαν
μελαγχολικά
στάζοντας τα δάκρυα των αγγέλων
στα πόδια μου τα βαριά…
… Άχθος ανάλγητο με βαραίνει…
Σέρνομαι, ερημώνομαι…
εγκαταλείπομαι…
Ο πόνος ριζώνει όλο και πιο βαθιά
στα σωθικά σου˙
τα ματώνει δίχως έλεος σαν όρνεο
αδηφάγο.
Άχθος ανάλγητο σε βαραίνει…
Σέρνεσαι, ερημώνεσαι…
εγκαταλείπεσαι…
Σ’ αγαπώ, για τους αναίτιους
θυμούς σου
και για κάθε σπαραγμό τους που
ημερεύει
στην πόση των Άχραντων Μυστηρίων.
Η
ψυχή της ποιήτριας λυρικά πλαστουργεί και επικαλείται τον ιερό καρπό της «ιερής
κάθαρσης» που χαρίζει γαλήνη στην ψυχή.
Ανασταίνομαι όταν τα βήματά σου
ποτίζουν το διάβα μου με
θαλασσινό ιδρώτα
και αίμα θυσίας Θεϊκής˙
Λύτρωσης αντάμωμα και θανάτου
γέννα.
Το
ωραίο της ποίησης βρίσκεται στη λυρική σύνθεση των λέξεων, των στίχων, του
ρυθμού που πάλλεται άλλοτε ως εφτασύλλαβος και άλλοτε ως δεκαπεντασύλλαβος.
Συνδυάζοντας θαυμαστά την αμαρτία, τον έρωτα με την ελπίδα, την ανάσταση και
την κάθαρση, προσδίδει ηθικό νόημα στα ποιήματά της.
«Ανάπεμψη
μητέρας … φύσης» είναι η τρίτη ενότητα της Συλλογής που διακρίνεται για τον
ύμνο στη γυναικεία μορφή και φύση μέσω της λυρικής φωνής της ποιήτριας. Κάθε
στίχος και ένα μοτίβο χρώματος που άλλοτε είναι γεμάτο παλμό, δύναμη και πόνο
άλλοτε είναι ήρεμο και γαλήνιο.
Στέκεις αγέρωχος
ανάμεσα στη θάλασσα και τον
ουρανό
ανάμεσα στο κύμα και τα βράχια.
Δε νοιάζεσαι το ξάσπρισμα των
καιρών
μήτε της αρμύρας την αλισάχνη.
Κρατάς στα μάτια σου το φως το
σιωπηλό
στα χέρια σου κρατάς το κλέος της
σημαίας
- κλέος λευκό και γαλανό -
Ο
λυρισμός ξεχύνεται πηγαίος χωρίς ομοιοκαταληξία αλλά βαθύτατα συναισθηματικός.
Η ποιήτρια διαλέγει τη λέξη, παιδεύει το επίθετο, μαστορεύει την έκφρασή της.
Της θάλασσας τις αξόδευτες ρότες
ταξίδεψε, και κάνε τα νωχελικά
όνειρα,
λιμάνια ενδόμυχης προσμονής
Στο κάλεσμα του γητευτή ανέμου
μη σωπαίνεις, με ανέμελους
ψιθύρους
τ’ αφτιά σου θε’ να στολίσει
Χόρεψε στους λάγνους ρυθμούς της
Ανατολής
κι άφησε τα βήματά σου να
παρασυρθούν
στο άδολο ξέφωτο της Δύσης
Κάθε
στίχος είναι καλοδουλεμένος, μας φέρνει ηρεμία στην ψυχή, μεταφέρει τον
αντίλαλο από τη φύση, μιας και χρησιμοποιεί στοιχεία της όπως, τη θάλασσα, τον
αέρα και τον ήλιο. Οι εικόνες είναι ζωντανές που θαρρούμε ότι ξετυλίγονται
μπροστά μας. Κάθε ποίημα και μία εσωτερική φωνή. Η φύση και ο έρωτας χωράνε σε
μία χαρά και έναν πόνο για να γίνουν εκατό φωνές που θα συναντήσουν τον παλμό,
τη συγκίνηση, τη φαντασία του άγνωστου.
Η
αρετή των ποιημάτων της Ιωάννας Α. Αγγελή βρίσκεται στον πλούσιο και πηγαίο
λυρισμό και την καλλιεργημένη ποιητική γλώσσα, η οποία μετατρέπεται σε όργανο για να αποδώσει
την ουσία της «ανάπεμψης πραείας». Απελευθερωμένη από τα στεγανά της
παραδοσιακής ποίησης, συνδυάζει αισθήματα και στοχασμούς μέσα από εικόνες και
ίχνη μυστικισμού. Οι ποιητές ηρωίδες ζουν την εμποδισμένη συγκίνηση, όχι μόνο
γιατί «αγαπούν» αλλά, κυρίως, γιατί «λατρεύουν». Η πένα της, με εξαιρετική
ευαισθησία καταγράφει, αποτυπώνει την ουσία του έρωτα, της φύσης, της ζωής.
Μαρία Ν. Σκόμπα
Διδάκτωρ Κοινωνικής Πολιτικής
Εκπαιδευτικός
